Minima Moralia

Μετά την επίσκεψη στην έκθεση για το Χατζηκυριάκο Γκίκα, το να γνωρίσεις ιδίοις όμμασι,τον άλλο μεγάλο της νεώτερης ελληνικής ζωγραφικής, επιβάλλεται.

Σε αντίθεση με την ποσότητα και την πυκνότητα των έργων του Γκίκα, εδώ υπήρχαν μόνο δέκα έργα, έργα των τελευταίων χρόνων του ενενηντάχρονου ζωγράφου.

Μιας κι άρχισα να μιλάω κάνοντας αντιθετική σύγκριση με τον Γκίκα, ας το συνεχίσω έτσι:

Ενώ το έργα του Γκίκα χαρακτηρίζονται από την ζωγραφική πυκνότητα, το σχέδιο κέντημα και μια παλέτα με πολλούς τόνους, ο Μόραλης είναι απλός. Σαφή περιγράμματα, γεωμετρικά, λίγα χρώματα, σαφώς διακριτά, μια αφαίρεση που είναι μάλλον η μανιέρα του ζωγράφου, θεματολογία και χρωματολογία που παραπέμπει σε ελληνικότητα.

Κι εδώ έχουμε απουσία πάθους κι έντασης, αλλά επειδή τα έργα αυτά είναι ενός ενενηντάχρονου, κάτι τέτοιο αναμένεται.
Τα χρώματα που κυριαρχούν είναι το άσπρο, το μπλε και το μαύρο και συνήθως συνοδεύονται κι από ένα θερμό χρώμα. θάλεγα ότι οι χρωματικοί τόνοι του Μόραλη σου φέρνουν στο μυαλό Αιγαίο. Κι ισως αυτό να είναι επιδίωξη του ζωγράφου. Άλλωστε αρκετα απ’ αυτά τα έργα είναι ζωγραφισμένα στην Αίγινα.

Στη θεματολογία κυριαρχεί το ανθρώπινο σώμα (κυρίως το γυναικείο), με σχηματικότητα και αφαίρεση δοσμένο, έτσι που να μένει μόνο το απόσταγμα μιας στάσης ή μιας κίνησης.

Στη σύνθεση υπάρχει μια ισορροπία, τίποτα δεν ταράζει, δεν ξαφνιάζει. Είναι ένας κόσμος ήρεμης ενατένισης.

Είναι σαφές ότι δεν υπάρχει μια μεγάλη δημιουργική πνοή (στα συγκεκριμένα έργα), αλλά μια επεξεργασία κι επανάληψη των γνωστών δρόμων του ζωγράφου. Σου δημιουργούν όμως μια γαλήνη και μια συμπάθεια που μάλλον αντικατοπρίζουν τον ψυχισμό του ζωγράφου.

Αν ήθελα να αναζητήσω αναφορές, με τις λίγες μου γνώσεις κι εμπειρίες, μάλλον προς τον Πικάσσο θα στρεφόμουνα. Κι αυτές δεν τις είδα έντονες.
Ο Μόραλης διαμόρφωσε από νωρίς αυτό το ξεχωριστό και ιδιότυπο ύφος που τον κάνει άμεσα αναγνωρίσιμο.
Αυτό το άμεσα αναγνωρίσιμο είναι σχεδόν αναπόφευκτο σε κάποιον ζωγράφο που έχει κατακτήσει τα εκφραστικά του μέσα, είναι όμως και παγίδα: γιατί τον δεσμεύει στη μανιέρα του εαυτού του.

Έφυγα από την έκθεση λίγο “πεινασμένος”. Τα έργα ήταν λίγα και δεν μπορούσε να δεί κανείς την πορεία του ζωγράφου στο χρόνο αλλά ας μη ξεχνάμε ότι αυτή ήταν μια έκθεση σε γκαλερί κι όχι σε μουσείο. Αναμένουμε τα περισσότερα.

Ο τίτλος δεν αναφέρεται στο σχετικό έργο του Adorno αλλά στο Γιάννη Μόραλη! Για τα μίνιμα, τα ελάχιστα που κατάφερα να δω απ’ αυτόν…
Το έργο της Φωτογραφίας δεν είναι από τη συγκεκριμένη έκθεση αλλά έχει τα στοιχεία του ύφους της.