Παρτίδες χωρίς πατρίδες

Το σκάκι είναι ένα παιγνίδι που απαιτεί εξαιρετικές υπολογιστικές ικανότητες. Γι αυτό το λόγο θεωρείται εγκεφαλικό και συνεπώς ψυχρό.
Αν ξεφύγουμε όμως από την διεκπεραιωτική αντιμετώπισή του, μπορούμε να ανιχνεύσουμε μπόλικη ποίηση μέσα του.
Καταρχήν είναι αυτό το ρομαντικό στοιχείο των δύο στρατών που συγκρούονται με δόρατα κι άλογα και τους βασιλείς τους να στρατηγούν από τα μετόπισθεν.
Η πιο παράξενη έκφανση όμως αυτής της αναλογίας με μια αλλοτινή πραγματικότητα είναι η παρουσία δύο γυναικείων μορφών εκατέρωθεν:οι βασίλισσες είναι κι οι μόνες γυναικείες παρουσίες σ' αυτό το στυλιζαρισμένο καθαρά ανδρικό ορυμαγδό που λέγεται μάχη.
Δεν γνωρίζω καθόλου την ιστορία του σκακιού και συνεπώς τους ιστορικούς ή άλλους λόγους που καθόρισαν την συγκεκριμένη σύνθεση των 'στρατών' και γι αυτό έχω το ελεύθερο της φαντασίας να αποδώσω εκ των υστέρων έννοιες και αναφορές που σίγουρα δεν ήταν στην πρόθεση των δημιουργών του παιγνιδιού.
Και τι μ' αυτό; Κάθε ποιητικό βλέμμα είναι σαν μια χειρομαντία. Χρησιμοποιεί το αισθητό -τις γραμμές του χεριού εν προκειμένω- για να προβάλει πάνω του το μη αισθητό αόρατο που για την περίπτωση της αναλογίας μας είναι το υποσυνείδητο του σκεπτόμενου υποκειμένου.
Η βασίλισα λοιπόν, έχει μια ιδιόμορφη παρουσία στο σκάκι: είναι το παντοδύναμο πιόνι. Κινείται προς όλες τιςδιευθύνσεις κατά βούληση και η απώλειά της οδηγεί σχεδόν με βεβαιότητα στην απώλεια της παρτίδας.
Κι εδώ αρχίζει η ενδιαφέρουσα αντιδιαστολή με το βασιληά. Κι εκείνος μπορεί να κινείται προς όλες τις κατευθύνσεις αλλά ένα μόνο βήμα τη φορά. Υπάρχει κάτι το τραγικό σ' αυτό, γιατί από το βασιληά και μόνο, καθορίζεται το τέλος της παρτίδας κι αυτός είναι σχεδόν ισόνομος με τα απλά στρατιωτάκια στην κινητικότητά του. Η κινητήρια δύναμη του στρατού του είναι η βασίλισσα. Είναι η ατμομηχανή που τρέχει ακατάπαυστα κι ακοίμητα τον τετράγωνο κόσμο του. Σα να διαθέτει την αδιοχέτευτη ζωτικότητα νέας κοπέλλας που έχει παντρευτεί έναν άντρα πολύ μεγαλύτερό της που, επειδή οι κοινωνικές συνθήκες απαγορεύουν την εκπλήρωση της περίσσειας libido της, την διοχετεύει σε μια κοινωνική δράση.
Το να πάρεις τη βασίλισα του αντίπαλου κρύβει για άγρια χαρά βιασμού, τη χαρά που έχει ο άντρας που 'παίρνει' μια γυναίκα καθόλα ανώτερή του.
Ξαναγυρνάω όμως στο τραγικό πιόνι. Ο βασιληάς που έχασε τη βασίλισά του είναι ένας καταδιωγμένος. Μπορεί στην τεχνική θεώρηση των παρτίδων να μην υπάρχει ίχνος κινδύνου, στις παρτίδες του αθεράπευτου ερασιτέχνη (εμού, ας πούμε) ο μόνος βασιληάς είναι ένας Λήρ. Τριγυρνάει τυφλός και μισότρελος κατευθυνόμενος προς αναπόδραστο τέλος. Τα πιόνια που τον κηνυγούν είναι τα σκυλιά σ' αυτό το αντιπαθητικό εγγλέζικο κηνύγι της αλεπούς. Τελικά θα τον κατασπαράξουν.
Ή μήπως όχι. Ναι, ο βασιληάς θα πεθάνει αλλά μόνο κατά συμπερασμό. Στην παρτίδα θα μείνει παγιδευμένος στο ματ. Κανείς δεν θα μπεί στο τετραγωνό του, σε κανενός δεν θα κινηθεί εκείνος. Δεν είναι ακόμα νεκρός αλλά είναι ο στερημένος των επιλογών, αυτός που του κλέψανε το χρόνο.
Δεν ξέρουμε τι σκέφτεται. Μήπως ότι το να βασιλεύεις είναι άχαρο κι ότι χωρίς βασίλισσα δεν αξίζει τον κόπο;